Ελπίδα στο σκοτάδι: Η άγνωστη ιστορία της δύναμης των ανθρώπων

REBECCA SOLNIT

ΕΛΠΙΔΑ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ
Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

15,08

Κωδικός προϊόντος: 978-960-89426-5-3 Κατηγορία:
000
Τίτλος

Ελπίδα στο σκοτάδι: Η άγνωστη ιστορία της δύναμης των ανθρώπων

Γενικές Πληροφορίες

Συγγραφέας

Μετάφραση

Φώτης Τερζάκης

Επιμέλεια-διόρθωση

Ευδοξία Μπινοπούλου

Ημερομηνία Έκδοσης

Οκτώβριος 2008

Αριθμός σελίδων

ISBN

978-960-89426-5-3

Κατηγορία

Μαρτυρίες

Σύνοψη

Εδώ, σε αυτό το βιβλίο, θέλω να προτείνω ένα νέο όραμα για το πώς επέρχεται η αλλαγή, θέλω να απαριθμήσω λίγες από τις νίκες που παραβλέπονται ή έχουν λησμονηθεί, θέλω να προσδιορίσω τον ξέφρενα μεταβαλλόμενο κόσμο όπου ζούμε. Θέλω να διαλύσω τις παραλυτικές παραδοχές που εμποδίζουν πολλούς απο εμάς να γίνουν μια φωνή μέσα σε αυτό τον κόσμο. Επιθυμώ να κάνω μια νέα αρχή, με μια φαντασία ικανή να χωρέσει τις δυνατότητες, το απρόβλεπτο και τους κινδύνους αυτής της Γης, αυτή ακριβώς τη στιγμή.

Αναλύοντας πρόσφατες ιστορικές εξελίξεις -από το Tείχος του Βερολίνου μέχρι τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου για το γάμο των ομοφυλοφίλων- και σύγχρονα κινήματα –από την παγκόσμια διαδήλωση για τον πόλεμο στο Ιράκ έως την εξέγερση των Ζαπατίστας στο Μεξικό- η σκέψη της Rebecca Solnit για την αλλαγή στο 20ό αιώνα δημιουργεί ένα μανιφέστο αισιοδοξίας για τον 21ο.

Συγγραφέας

H Rebecca Solnit συστήνεται ως αναρχική ακτιβίστρια και αδέκαρη συγγραφέας.  Ζει σε ένα δωμάτιο με νοίκι στο Σαν Φρανσίσκο, δεν έχει εξαρτώμενα απ’ αυτήν πρόσωπα ούτε δουλειά με κανονικό ωράριο, προκειμένου να γράφει όποτε επιθυμεί. Δηλώνει άλλωστε πως το «να ζεις στο κατώτατο όριο αναγκών σού δίνει μια αίσθηση ελευθερίας». Την έχουν παρομοιάσει με τη Naomi Klein, παρόλο που η Solnit είναι σαφώς πιο ριζοσπαστική, καθώς και με τη Susan Sontag αν και είναι λιγότερο εστέτ. Ακτιβίστρια, δημοσιογράφος και ιστορικός του πολιτισμού, έχει γράψει επτά επιτυχημένα δοκιμιακά έργα, μεταξύ των οποίων το Motion Studies, Space and Eadweard Muybridge και το Wanderlust: A History of Walking. Της έχει απονεμηθεί η υποτροφία Guggenheim, το Εθνικό Βραβείο των Κριτικών Βιβλίου, το Λογοτεχνικό Βραβείο Lannan και το συγγραφικό έπαθλο των Los Angeles Times.

Περιεχόμενα

1. Ατενίζοντας στο σκοτάδι
2. Όταν χάσαμε
3. Τι κερδίσαμε
4. Πλαστή ελπίδα και εύκολη απελπισία
5. Μια ιστορία σκιών
6. Η χιλιετία καταφθάνει: 9η Νοεμβρίου 1989
7. Η χιλιετία καταφθάνει: 1η Ιανουρίου 1994
8. Η χιλιετία καταφθάνει: 30 Νοεμβρίου 1999
9. Η χιλιετία καταφθάνει: 11η Σεπτεμβρίου 2001
10. Η χιλιετία καταφθάνει: 15η Φεβρουαρίου 2003
11. Αλλάζοντας το πώς φανταζόμαστε την αλλαγή
12. Σχετικά με το έμμεσο της άμεσης δράσης
13. O άγγελος της εναλλακτικής Ιστορίας
14. Βιάγκρα αντί καριμπού
15. Διώχνοντας την κόλαση από τον παράδεισο
16. Διασχίζοντας το μεγάλο χάσμα
17. Μετά την ιδεολογία, ή μεταβολές στον χρόνο
18. Το παγκόσμιο τοπικό, ή μεταβολές στον χώρο
19. Ένα όνειρο τρεις φορές το μέγεθος του Τέξας
20. Αμφιβολία
21. Ταξίδι στο κέντρο του κόσμου
Ευχαριστίες

Κριτικές

Συναρπαστικό, εμψυχωτικό και εξαιρετικά καλογραμμένο.
George Monbiot

Συγκλονιστικό! Οι ισχυροί αυτού του κόσμου φαίνεται πως θέλουν να μας εκφοβίζουν, για να υπακούμε τυφλά τις εντολές τους. Tο βιβλίο αυτό μάς προσφέρει το κλειδί της απελευθέρωσης, και αυτό το κλειδί είναι η ελπίδα.
Tony Benn

Ευμορφία Ζήση, Ένα εγχειρίδιο πολιτικής αισιοδοξίας, www.diavasame.gr, Ιούνιος 2013

Λάμπρος Σκουζάκης, Ελπίδα στο σκοτάδι, "Πανδοχείο", 15.9.2009

Ξενοφών Μπρουντζάκης, Ελπίδα στο σκοτάδι, "Το Ποντίκι"/ "Βιβλιοπόντικας", τχ. 11, 2.7.2009

Ξενοφών Μπρουντζάκης, Ελπίδα στο σκοτάδι, "Το Ποντίκι", 23.4.2009

Πόλυ Κρημνιώτη, Ρεμπέκα Σόλνιτ, "Η Αυγή", 7.4.2009

Η δύναμη της ελπίδας, "Ελευθεροτυπία"/ "Βιβλιοθήκη", τχ. 534, 2.1.2009

Αγγελική Πανοτάρα, Ελπίδα στο σκοτάδι. Η άγνωστη ιστορία της δύναμης των ανθρώπων, Περιοδικό "Exodos", 21.11.2008

 

The Guardian,

Αναρχία με χαμόγελο
του
Stuart Jeffries

Η Rebecca Solnit είναι ευχαριστημένη με τη ζωή της, σας ευχαριστεί πολύ. Είναι αναρχική ακτιβίστρια και αδέκαρη συγγραφέας. Ως δημιουργός μοιάζει με τη Naomi Klein, μολονότι πιο ριζοσπάστρια, και με τη Susan Sontag, αλλά κάπως λιγότερο εστέτ. Ζει σε ένα δωμάτιο στο Σαν Φρανσίσκο, δεν έχει εξαρτώμενα απ’ αυτήν πρόσωπα ούτε δουλειά με ωράριο και μισθό προκειμένου να γράφει όποτε επιθυμεί. «Αποφάσισα να εγκαταλείψω τη δουλειά μου ως επιμελήτρια εκδόσεων το 1988, και εκείνος ο χρόνος δεν έχει ακόμα λήξει. Το να ζεις στο κατώτατο όριο αναγκών σού δίνει μια αίσθηση ελευθερίας». Κάτι που ίσως δεν είναι θα ’πρεπε να αναφέρει πολύ συχνά έξω από το μποέμ περιβάλλον ενός λογοτεχνικού φεστιβάλ. Τότε, πιστεύω πως κανείς δεν θα έπρεπε ν’ αγοράσει το καινούργιο βιβλίο της –αν το κάναμε, δεν θα καταστρέφαμε τον ανεπίληπτα ριζοσπαστικό τρόπο ζωής της; Θα κατέληγε ίσως να ξοδεύει τα κέρδη της σε 4Χ4, κουζίνες από το Ικέα και Big Mac. «Όχι, ο κόσμος πρέπει ν’ αγοράσει το βιβλίο μου», λέει η Solnit μάλλον αυστηρά. «Δεν έχω κάνενα άλλο εισόδημα μέσα στο 2006. Χρειάζομαι καθαρές κάλτσες».
Το βιβλίο αυτό, Ελπίδα στο σκοτάδι: η άγνωστη ιστορία της δύναμης των ανθρώπων, εξυμνήθηκε από τον George Monbiot και τον Tony Benn, και έρχεται να προστεθεί σε δύο άλλα εντυπωσιακά βιβλία της Solnit, το Wanderlust: A History of Walking και το Motion Studies: Time, Space and Eadweard Muybridge, οικοδομώντας ένα παράξενο, ανορθόδοξο και χωρίς μήνυμα έργο. Αν έπρεπε να χωρέσετε τη φιλοσοφία του νέου βιβλίου της σε ένα πλακάτ, θα έλεγε πιθανότατα «Ω εσείς μεμψίμοιροι αριστεροί! Ναι, ο πόλεμος στο Ιράκ είχε ειδεχθείς συνέπειες, αλλά μην ξεχνάτε πως οι αντιπολεμικές διαμαρτυρίες ενδέχεται κάλλιστα να εμπόδισαν τον Μπους να εξαπολύσει έναν ακόμη πιο τρομερό βομβαρδισμό στη Βαγδάτη. Και τι να πούμε για τη Λατινική Αμερική, όπου οι δικτάτορες πέφτουν σαν κορίνες του μπόουλινγκ; Ομοφυλόφιλοι, γυναίκες και μαύροι έχουν αποτινάξει σε κρίσιμο βαθμό την καταπίεση! Κουράγιο!».
Θα ήταν όντως ένα μεγάλο πλακάτ, αλήθεια, όμως το μήνυμα της Solnit είναι αρκετά περίπλοκο και αντιδιαισθητικό. Υποκινήθηκε να γράψει το Ελπίδα στο σκοτάδι μετά τη θλίψη που έπεσε στην Αριστερά των ΗΠΑ και του ΗΒ, μετά τις αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Ιράκ τον Φεβρουάριο του 2003. Οι κυβερνήσεις μας έδειξαν να αγνοούν τη λαϊκή διαμαρτυρία, η δημοκρατία φαινόταν νεκρή και η απελπισία ως η μόνη έλλογη πολιτική επιλογή.
Η Solnit υποστηρίζει πως είναι πολυτέλεια να καταρρέουμε στην απελπισία. Γράφει: «Nα λέμε ότι κάθετι ανεξαιρέτως οδηγεί απευθείας στην κόλαση δεν συνιστά εναλλακτικό όραμα αλλά μόνο μία αντεστραμμένη εκδοχή του κοινότοπου “όλα πάνε καλά”». Θυμάται τον ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ιρλανδό εθνικιστή Roger Casement ο οποίος, ενόσω ερευνούσε για βασανιστήρια και γενοκτονίες στη ζούγκλα Πουτουμάγιο της Νότιας Αμερικής, έβρισκε χρόνο να θαυμάσει όμορφους νεαρούς ιθαγενείς και να κυνηγήσει τοπικές πεταλούδες με εκθαμβωτικά χρώματα (ή ίσως το αντίστροφο). Από αυτό, η Solnit εξάγει το εξής δίδαγμα: «Η χαρά δεν προδίδει αλλά στηρίζει τον ακτιβισμό. Και όταν αντιμετωπίζουμε μια πολιτική που μας φοβίζει, αποξενωμένοι και απομονωμένοι, η  χαρά είναι θαυμάσιο εναρκτήριο λάκτισμα για εξέγερση». «Είμαι εκ φύσεως αντιρρησίας», λέει, «και μεγάλο μέρος αυτού στο οποίο είχα αντίρρηση ήταν η παραλυτική και αδιαπέραστη ενοχή που είναι τόσο κυρίαρχη σε ορισμένα τμήματα της αριστεράς». Το βιβλίο ξεκινάει με ένα απρόσμενα αισιόδοξο επίγραμμα του φαινομενικά πρωτεργάτη τής αριστερής αρσενικής μεμψιμοιρίας Noam Chomski: «Ο κόσμος είναι αναμφίβολα φρικτός σήμερα, αλλά είναι πολύ καλύτερος από χθες, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την απροθυμία να ανεχθούμε την επιθετικότητα αλλά και από πολλές άλλες πλευρές, τις οποίες σήμερα τείνουμε να θεωρούμε δεδομένες». H Solnit ομοίως υποστηρίζει πως βλέπει έναν ηθικό κόσμο με αποχρώσεις του γκρίζου: «Είναι πάντοτε απλουστευτικό να βλέπουμε τα πράγματα άσπρα ή μαύρα».
Δεν είναι απλώς μια αυτάρεσκη, λευκή της μεσαίας τάξης από την Καλιφόρνια, με μία ξεθυμασμένη μετα-χίππικη φιλοσοφία; «Βεβαίως προέρχομαι από τη μεσαία τάξη, είμαι λευκή και από την Καλιφόρνια. Και οπωσδήποτε δεν λέω ότι δεν έχουν συμβεί τρομερά πράγματα στο Ιράκ. Εκείνο που ξεχνάμε όμως τα πράγματα τα οποία δεν συνέβησαν – τους πολέμους, τις επιδημίες, τους ανθρώπους που δεν πέθαναν». Στην πραγματικότητα, λέει ότι ελπίζει να δει τον Τζώρτζ Μπους να δικάζεται για εγκλήματα πολέμου στη διάρκεια της ζωής της. «Ή, καλύτερα, στη διάρκεια της δικής του». Γεννημένη τη χρονιά που υψώθηκε το τείχος του Βερολίνου (1961), η Solnit παραδέχεται ότι είχε ασυνήθιστη ανατροφή για τα αμερικανικά δεδομένα. «Έπλεα σ’ ένα είδος Λαπούτας όπως στα ταξίδια του Γκιούλιβερ. Ζούσα ανάμεσα σε ριζοσπάστες. Έπρεπε να πάω στη Νεβάδα για να δω έναν ρεπουμπλικανό». Η εβραία μητέρα της και ο ιρλανδός καθολικός πατέρας της συνέβαλαν στο να ασπαστεί την εναλλακτική πολιτική, αλλά ήταν κυρίως μια ριζοσπάστρια, μποέμ θεία –μια γυναίκα η οποία μαχόταν εναντίον των εταιρειών υλοτομίας– που προπαντός την ενέπνευσε.
Η Solnit περιγράφει τον εαυτό της ως ιστορικό του πολιτισμού, αλλά ποτέ δεν χώρεσε στον στενό κορσέ τής ακαδημίας. Αντίθετα, έγραφε βιβλία και έδινε διαλέξεις ως ελεύθερη συγγραφέας σε θέματα όπως το αμερικανικό τοπίο –πώς οι ιθαγενείς εκδιώχθηκαν από τη γη που έγινε το εθνικό πάρκο Yosemite, πώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ έναν αιώνα αργότερα υπέθαλπε πυρηνικές δοκιμές στη Νεβάντα. Συχνά γράφει με λυρισμό γι’ αυτά τα ζητήματα, περιγράφοντας, για παράδειγμα, τα δύο αυτά τοπία σαν να εξυπηρετούν τον ρόλο «της εθνικής μας Εδέμ και του Αρμαγεδώνα». Εμμένει ανυποχώρητα στη χαρά τού να κατεβαίνεις στους δρόμους και να παίρνεις μέρος σε κοινοτικές ακτιβιστικές δραστηριότητες, ιδίως σήμερα που όλα μας εξωθούν στο να γίνουμε απομονωμένοι, παθητικοί καταναλωτές. Έχει μια γραμμή φρονηματισμού στο νέο της βιβλίο όπου ζητάει από τους αναγνώστες της να φανταστούν τον κόσμο σαν θέατρο. «Οι πράξεις των ισχυρών και των επισήμων καταλαμβάνουν την κεντρική σκηνή. Οι παραδοσιακές εκδοχές ιστορίας, οι συμβατικές πηγές ειδήσεων μας ωθούν να προσηλώσουμε το βλέμμα σε αυτή τη σκηνή». To αποτέλεσμα, λέει, είναι «η τόσο συνηθισμένη σιωπή εκείνων που συναινούν να είναι ακροατήριο και οι οποίοι πληρώνουν το τίμημα του δράματος». Η Solnit βρίσκεται στο ΗΒ για να δηλώσει την υποστήριξή της στη διαμαρτυρία ενάντια στη διάσκεψη των G8 στο Gleneagles. Ισχυρίζεται όμως πως οι τοπικές αντιδράσεις στα παγκόσμια προβλήματα είναι εξίσου σημαντικές με τέτοιες χειρονομίες. Για παράδειγμα, δείχνει ότι, ακόμη και αν οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο, η κυβέρνηση της πολιτείας της επιβάλλει περιορισμούς εκπομπών παρόμοιους με αυτούς που προβλέπει το Κυότο. Υποστηρίζει αυτό που αποκαλεί «μετα-αντιπολιτευτικό ακτιβισμό». Για κάποιους όμως μέσα στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας αυτό δεν αρκεί. Υπενθυμίζω στη Solnit πως στη διάρκεια της ομιλίας της το προηγούμενο βράδι την είχαν μεμφθεί γι’ αυτό. Πηγαίνετε να κηρύξετε αυτή τη λευκή, δυτική, χειραγωγική φιλοσοφία στους Ουζμπέκους που μάχονται στους δρόμους ή στους Παλαιστίνιους που αντιστέκονται στο κράτος του Ισραήλ, ήταν το νόημα της αντίρρησης. «Ουσιαστικά συμφωνώ μαζί σας», είπε η Solnit στον επικριτή της, με γνήσιο μετα-αντιπολιτευτικό τρόπο. «Δεν αντιτίθεμαι σε αυτό το είδος πολιτικής σε τέτοιες περιοχές. Σκέφτομαι μόνο ότι στον κόσμο στον οποίον ζω το πράγμα αυτό δεν λειτουργεί πλέον».