Μάριος Πουρκός
(ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ)
ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ ΤΟΠΟΣ ΒΙΩΜΑΤΩΝ,
ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΝΟΗΜΑΤΩΝ
€27,00
Σύνοψη
Το ανθρώπινο σώμα και μέσω αυτού η «εικόνα του ανθρώπου» είναι ένα σύνθετο φαινόμενο παρατήρησης που απασχολεί τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Το σώμα μας είναι πανταχού παρόν, κινείται σε διάφορους τόπους, αγγίζει άλλα σώματα, ερωτεύεται, χαλαρώνει, εκπαιδεύεται, θυμώνει και εξοργίζεται, χορεύει, αρρωσταίνει, εκπορνεύεται, απεικονίζεται, διαφημίζεται.
Στο πρώτο μέρος του συλλογικού αυτού τόμου γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή των πρωτοπόρων επιστημόνων που σχετίζονται με την ενσώματη στροφή στις κοινωνικές επιστήμες και τη σύγχρονη έννοια του σώματος. Εξετάζεται η πολυσημία της έννοιας του σώματος και το πώς αυτή νοηματοδοτείται και προσλαμβάνεται με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές εποχές και πολιτισμούς. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται ορισμένοι φιλοσοφικοί προβληματισμοί των σχέσεων σώματος-ψυχής, υποκειμένου-βιώματος. Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται δεδομένα και προβληματισμοί σε σχέση με τις νέες μορφές ταυτότητας, επικοινωνίας, ιατρικοποίησης και εξουσιαστικών πλαισίων που αναπτύσσονται στη σύγχρονη τεχνοεπιστημονική βιοϊατρική και τις σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας. Στο τέταρτο μέρος εξετάζονται διάφορα ζητήματα που αφορούν το σώμα ως τόπο κοινωνικών αντιλήψεων και βιωμάτων. Στο πέμπτο και τελευταίο μέρος εξετάζονται ζητήματα που αφορούν το σώμα ως τόπο δημιουργίας κοινωνικών νοημάτων στο πλαίσιο της τέχνης.
Το βιβλίο απευθύνεται τόσο στους φοιτητές των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών όσο και σε αυτούς που ενδιαφέρονται για την κοινωνική θεωρία, την ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τη γνωσιακή επιστήμη, τις πολιτισμικές σπουδές, τη φεμινιστική θεωρία, την κοινωνιολογία και την ανθρωπολογία του σώματος.
Συγγραφέας
Ο Μάριος Α. Πουρκός είναι καθηγητής στο παιδαγωγικό τμήμα προσχολικής εκπαίδευσης της σχολής επιστημών αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε ψυχολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία και θρησκειολογία στο Πανεπιστήμιο Jagiellonian της Κρακοβίας. Βασικός πυρήνας των επιστημονικών του ενδιαφερόντων είναι οι ποιοτικές και οι βασισμένες στο σώμα, το παιχνίδι, την τέχνη και την αφήγηση μεθοδολογίες-μέθοδοι έρευνας και οι οικολογικές-συστημικές, κοινωνικο-ιστορικο-πολιτισμικές και πολυτροπικές-βιωματικές προσεγγίσεις των διαδικασιών μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης. Έχει δημοσιεύσει πολλά κείμενα σχετικά με αυτά τα ζητήματα.
Γεώργιος Αλεξιάς, Ph.D., Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. [email protected]
Αθανάσιος Βέρδης, Ph.D., Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. [email protected]
Εμμανουέλα Βογιατζάκη-Κρουκόβσκι, Intermedia Καλλιτέχνης Παραστατικών Τεχνών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. [email protected]
Ντόροθυ Γαρώνη, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Ελληνική Εταιρεία Θεραπείας Σχημάτων, Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας ΚΛΙΜΑΚΑ. [email protected]
Αλέξανδρος Δασκαλάκης, Υποψήφιος Διδάκτορας Πανεπιστημίου Paris I Panthéon-Sorbonne. [email protected]
Αναστασία Δήμου-Τζαβάρα, Ph.D., Λέκτορας Φιλοσοφίας, Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. [email protected]
Ευαγγελία Διαμαντοπούλου, Ph.D., Ιστορικός της Τέχνης, Λέκτορας στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διδάσκουσα (407/80) στο ΕΜΜΕ. [email protected]
Κυριακή Κατσικάρη, M.Sc. Δημόσιας Υγείας και Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Κοινωνική Λειτουργός. [email protected]
Γεωργία Κονδύλη, Ph.D., Μουσικολόγος, Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής, Α.ΤΕ.Ι Κρήτης. [email protected]
Χαράλαμπος Κωστέρης, Κλινικός Ψυχολόγος και Λειτουργός Έγκαιρης Παιδικής Παρέμβασης για Παιδιά με Νευρο-αναπτυξιακές Διαταραχές. [email protected]
Στυλιανή Μπαρμπάτη, Κοινωνιολόγος, Υποψήφια Διδάκτορας, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. [email protected]
Μαρία Μπρέκη, Κοινωνική Λειτουργός, Κοινωνική Υπηρεσία, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικό. [email protected]
Άγγελος Μουζακίτης, Ph.D., Επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης. [email protected]
Πηνελόπη Παπαϊωάννου, Υποψήφια Διδάκτορας, Τμήμα Γλωσσολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. [email protected]
Ιουλία Σγουρομάλλη, M.A., Νηπιαγωγός, Υποψήφια Διδάκτωρ Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης, Σχολή Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κρήτης. [email protected]
Ευαγγελία Σιαφαρίκα, MSc. Προαγωγής και Αγωγής Υγείας και στις Επιστήμες της Αγωγής, Nηπιαγωγός, Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Π.Ε. Β΄ Αθήνας. [email protected]
Anthony Synnott, Ph.D., Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας και Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Concordia. [email protected]
Μανόλης Τζανάκης, Ph.D., Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης. [email protected]
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ενσώματη στροφή στις κοινωνικές επιστήμες:
Το σώμα ως τόπος βιωμάτων, ταυτοτήτων και κοινωνικών νοημάτων 39
(Μάριος Α. Πουρκός)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Σώμα: τύμβος, ναός, μηχανή και εαυτός 89
(Anthony Synnott)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Σώματα και αισθήσεις: κοινωνιολογία του σώματος 129
(Anthony Synnott)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Δεν είμαι το σώμα μου: αναζητώντας το υλικό θεμέλιο του υποκειμένου 175
(Αλέξανδρος Δασκαλάκης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Ποιo σώμα; Τίνος σώμα; Ανιχνεύσεις της ταυτότητας
και της ετερότητας στην ερμηνευτική του εαυτού του Πολ Ρικέρ 191
(Άγγελος Μουζακίτης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Γενετικο-κοινωνικότητες: γενετική επιτήρηση
και η μορφοποίηση της γενετικής ταυτότητας 207
(Γιώργος Αλεξιάς)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Δυνητικό σώμα και διαδικασίες διαμόρφωσης
της ταυτότητας στον κυβερνοχώρο 225
(Στυλιανή Μπαρμπάτη)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Θηλασμός: αντιλήψεις και πρακτικές σε μια ανθρωπολογική προοπτική 251
(Ευαγγελία Σιαφαρίκα)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Από το πάσχον στο αρωγό σώμα:
ο καρκίνος του μαστού ως κοινωνική εμπειρία – βιογραφική προσέγγιση 265
(Μανόλης Τζανάκης, Μαρία Μπρέκη & Κική Κατσικάρη)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Εικόνα του σώματος και κίνητρα για επεμβάσεις αισθητικής ιατρικής: μια διαπολιτισμική συγκριτική έρευνα σε δείγμα Ρωσίδων και Κυπρίων γυναικών 285
(Χαράλαμπος Κωστέρης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Το σώμα της σύγχρονης κούκλας και ο ρόλος του στη διαμόρφωση των επιλογών, αφηγηματικών δράσεων και σωματικών έξεων παιδιών προσχολικής ηλικίας
και των δύο φύλων στο πλαίσιο παιγνιωδών δραστηριοτήτων 305
(Ιουλία Σγουρομάλλη & Μάριος Α. Πουρκός)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Όταν το σώμα τραυματίζεται για να μην αφανισθεί: μοντέλα κατανόησης 341
(Ντόροθυ Γαρώνη & Αθανάσιος Βέρδης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Η υπόσταση του σώματος στις κοινωνίες των σύγχρονων τεχνών 355
(Εμμανουέλα Βογιατζάκη-Κρουκόβσκι)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
Το γυμνό και το ντυμένο σώμα στην τέχνη της ελληνικής αρχαιότητας 375
(Eυαγγελία Διαμαντοπούλου)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
Τέχνη και μνήμη: αναπαραστάσεις του νεκρού; σώματος 387
(Eυαγγελία Διαμαντοπούλου)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
«Το σώμα ξέρει»: δηλώσεις και υποδηλώσεις του σώματος
μεταξύ κυριολεξίας και μεταφοράς στα κείμενα του Οδυσσέα Ελύτη 399
(Πηνελόπη Παπαϊωάννου)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17
Το φυσικό σώμα ως τεχνητό: ο ρόλος της Ολυμπίας στην όπερα
Τα παραμύθια του Χόφμαν 411
(Γεωργία Κονδύλη)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18
Το πάσχον σώμα ως αντικείμενο απόκρυψης ή ωραιοποίησης
στην επιστήμη και ως αντικείμενο επίδειξης σε σύγχρονες μορφές τέχνης 421
(Αναστασία Δήμου-Τζαβάρα)
